Vừa thừa, vừa thiếu…

Trong 3 năm gần đây, các KCN giảm công suất hoạt động SXKD do suy thoái kinh ế thế giới. Nhưng chỉ 2 tháng đầu năm 2010, thành phố đã thu hút được 3 dự án mới, với tổng số vốn đầu tư trên 32 triệu USD, tăng gần 5 lần so với cùng kỳ những năm trước. Đó là tín hiệu vui khi kinh tế đã phục hồi trở lại.ư

Ảnh có tính chất minh họa

Cùng với thu hút đầu tư, nhu cầu về nguồn lao động càng trở nên cần hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, lại xuất hiện dấu hiệu nơi thừa, nơi thiếu lao động trầm trọng(?) . giám đốc Trung tâm giới thiệu việc làm, tư vấn dịch vụ đầu tư Khu kinh tế Hải Phòng Nguyễn Quang Mạnh cho biết: Năm 2000, Trung tâm đã tư vấn cho trên 4.000 lượt người lao động trực tiếp cho các KCN là 1.150 người, trong đó có 660 người là lao động phổ thông, 215 là công nhân kỹ thuật, 275 lao động có trình độ cao đẳng, đại học.

Đặc biệt,  ngay từ đầu năm, một số DN đã trực tiếp đặt vấn đề với Trung tâm để tuyển lao động, nhất là những lao động có tay nghề và mang tính đặc thù. Nếu như trước đây, Trung tâm thường tự đi tuyển lao động theo yêu cầu của DN, nhưng từ khi có quy định DN được độc lập tuyển, sử dụng lao động nên mối quan hệ giữ DN và các trung tâm giới thiệu việc làm lỏng lẻo đi. Dù vậy, qua khảo sát các KCN, nghịch lý thừa- thiếu lao động vẫn xảy ra.

Ông Mạnh nêu ví dụ: Năm 2009, KCN NOMURA (KCN lớn nhất thành phố) sử dụng 21.280 lao động(18.078 lao động nữ), tăng so với năm 2008 là 8.598 lao động. Cùng với đó, KCN này cũng trong một năm có đến 9.272 lao động nghỉ việc với nhiều lý do: buộc thôi việc, kỷ luật và tự bỏ việc.

Các KCN khác như Đình Vũ,  Đồ Sơn, Tràng Duệ, Nam Đình Vũ, Nam Cầu Kiền, An Dương…đều xảy ra tình trạng tương tự tuy ít hơn. Trong khi đó, dù nhiều DN lao động thiếu việc làm nhưng vẫn có nhu cầu tuyển  lao động do khuyết thiếu vào những thời điểm cần lao động cho thời vụ.

Riêng KCN NOMURA mỗi năm đều dự kiến tuyển thêm từ 3.000 đến 3,500 lao động; KCN Đình Vũ từ 2,500 đến 3000 lao động; KCN  Nam Cầu Kiền từ 500 đến 600 lao động; KCN Đồ Sơn từ 200 đến 300 lao động…Vì sao có nhu cầu dịch chuyển lao động nhiều như vậy? Giám đốc Mạnh đưa ra hai lý do rất thực tế.

Thứ nhất, nhiều DN trong các KCN chủ yếu sử dụng lao động mang tính thời vụ, nên việc tuyển dụng rồi cho nghỉ việc khi hết việc làm thường xuyên xảy ra. Thứ hai, cơ chế sử dụng lao động trong nhiều  DN có vốn đầu tư nước ngoài rất chặt chẽ, thậm chí khắt khe quá so với năng lực, khả năng của người lao động trong khi chính sách tiền lương, điều kiện lao động không tương xứng, tình trạng người lao động có thể tự bỏ việc hoặc bị buộc thôi việc luôn diễn ra. Bởi vậy, trong mỗi DN hầu như lúc nào cũng thừa lao động nhưng lại thiếu lao động thực sự làm được việc.

Lách luật tạo nên thiếu “ảo”

Có một thực tế ít DN nước ngoài nào phủ nhận, nguồn lao động Việt Nam rất dồi dào và giá thuê nhân công rẻ. thành phố Hải Phòng tính trung bình mỗi quận, huyện có hàng vạn người độ tuổi từ 18-30 thiếu việc làm.

Trong khi đó, nếu nhu cầu của một KCN lớn như NOMURA mỗi năm chỉ tuyển thêm 3.000-4.000 lao động thì không thể nói là nguồn lao động thiếu. có điều, DN càn tuyển lao động có tay nghề hay lao động phổ thông và sử dụng như thế nào mới là vấn đề đáng quan tâm.

Tìm hiểu một số KCN được biết, chất lượng tuyển lao động qua các trung tâm giới thiệu việc làm luôn đáp ứng tốt nhu cầu.Bởi quy trình tuyển chọn của các trung tâm luôn chặt chẽ, đúng người đúng việc, khi DN có nhu cầu và ký hợp đồng với các trung tâm, trách nhiệm của cơ quan này không chỉ lựa chọn trên hồ sơ mà còn mở khóa đào tạo theo quy định.

Khi người lao động đã đủ điều kiện vào làm việc, lúc đó các trung tâm mới giới thiệu đến DN. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, DN được quyền tự lo nguồn lao động, bên cạnh mặt tích cực xuất hiện cả “ cơ hội” lách luật để có lợi cho mình.

Theo phân tích của một số chuyên gia về lao động thì tình trạng không ít DN quanh năm suốt tháng trưng biển “cần tuyển lao động” , có lúc tạo nên cơn sốt về lao động. thực tế số lao động cần thiết là luôn ổn định. DN cứ tuyển và sa thải nhân viên như chuyện thường ngày, mấy ai biết họ đang làm bài toán giảm chi phí đến mức thấp nhất khi sử dụng lao động.

Trước đây khi tuyển chọn lao động qua các trung tâm giới thiệu việc làm, DN phải trả 20% tháng lương đầu tiên của người lao động là phí tuyển lao động, nay DN tự, lo đương nhiên phí đó họ không mất. Thêm nữa, nhiều DN chỉ sử dụng lao động dạng thời vụ, tối đa không quá 3 tháng, cốt để tránh thêmkhoản đóng BHXH cho người lao động. Xem ra DN không vận dụng sai quy định.

Tuy nhiên, bản chất của việc sử dụng lao đọng như vậy luôn gây “sốt” ảo lao động, cũng là để làm tăng lợi nhuận cho DN. Ví như, Cty TNHH Yazaki HP- VN là một trong những DN sử dụng nhiều lao động nhất trong KCN NOMURA. Thường xuyên Cty này có gần 5.500 lao động.

Thế  nhưng số lao động  được đóng BHXH chỉ có 4.600 người. Chỉ tính riêng năm 2009, Cty tuyển thêm 2.650 lao động và cũng đồng thời cho thôi việc đến 2.981 người. Trong khi dự kiến hàng năm DN phải tuyển thêm 1.000 lao động số lao động Cty không phải đóng bảo hiểm. Cũng vậy, tại một số DN sử dụng nhiều lao động như Cty Tohoku Pioneer VN thường xuyên có hơn 1.000 lao động không đóng BHXH; Cty Toyoda Gosei HP có hơn 300 lao động DN không phải đóng BHXH cho họ…

Bởi vậy, thông tin hiện nay một số DN trong các KCN và DN ở các ngành nói chung đang thiếu lao động trầm trọng là không đúng thực tế. Sự “ thiếu” mà các DN vẫn treo biển “ cần tuyển lao động” chỉ là thiếu  “ảo”.

Ngay Cty GE của Mỹ mới vào KCN NOMURA khi đặt yêu cầu càn tuyển chọn khoảng 500 lao động có đào tạo, huấn luyện với Trung tâm Giới thiệu việc làm, tư vấn đầu tư Khu kinh tế Hải Phòng, không lâu sau đó, Trung tâm đã chuyển đến Cty này 600 hồ sơ lao động, nhưng DN  đang  còn phải lựa chọn lại. Như vậy sao có thể nói Hải Phòng thiếu lao động được?

Theo Việt Tùng /Báo an ninh Hải Phòng